Jedną z przyczyny spadku poziomu wód gruntowych jest bardzo mała pokrywa śnieżna podczas zim, która jest rezerwuarem wody na wiosenne miesiące. - Obserwujemy również coraz dłuższe i coraz cieplejsze okresy bez deszczu. Nagłe i obfite opady, które następują po okresach suszy, są mało efektywne dla roślin. Większość wody z takich deszczy nie przesiąka w ziemię, ale spływa w zagłębienia i do rowów. Pomimo bardzo dużych opadów ich wykorzystanie przez rośliny jest bardzo niskie.

Susza stwarza problemy nie tylko drzewom liściastym, cierpi również królowa polskich lasów – sosna, powszechnie uważana za odporną na suszę. Co ciekawe, z powodu suszy drzewa cierpią bardziej na siedliskach wilgotnych, a te rosnące na najbardziej jałowych obszarach radzą sobie zdecydowanie lepiej. Wynika to z przyzwyczajenia roślin do warunków środowiska i ograniczonej tolerancji zmian. Na przykład sosna może rosnąć na suchym piasku oraz na bagnie. Ten sam gatunek wytworzy odmienny system korzeniowy na różnym siedlisku – płytki lub głęboki. I gdy zmienia się poziom wód gruntowych, drzewa nie są w stanie w tak krótkim czasie zaadaptować się do takich zmian.

Nagła zmiana warunków środowiskowych jest dla drzew szokiem i może powodować stres. Następuje osłabienie, zmniejszenie odporności na infekcje chorób grzybowych i ataki owadów. Może się to skończyć śmiercią poszczególnych drzew, a nawet całych drzewostanów.

Takie osłabione drzewa są idealnymi kandydatami do zasiedlenia przez szkodniki wtórne, czyli atakujące drzewa niezdolne do obrony. Do takich szkodników należą kornik drukarz, kornik ostrozębny, opiętek dwuplamkowy i wi ele innych. Również jemioła, jako półpasożyt roślin w znacznym stopniu doprowadza do osłabiania drzew „żywicieli”.W okresach suszy drzewo broni się, zamykając aparaty szparkowe, natomiast w tym samym czasie jemioła transpiruje wodę z całą mocą doprowadzając do usychania swego żywiciela.

Cały czas w lasach obserwuje się zamieranie drzewostanów świerkowych zaatakowanych przez kornika drukarza. Uaktywniły się gatunki owadów, które do tej pory uważano za niemające znaczenia gospodarczego, a które obecnie wykorzystują osłabienie drzewostanów - modrzewie atakuje kornik modrzewiowiec, a sosny - kornik ostrozębny.

Leśnicy cały czas prowadzą monitoring stanu drzewostanów, zwłaszcza osłabionych na skutek suszy fragmentów lasu. Jeżeli tylko zyskamy potwierdzenie, że dany fragment lasu został zaatakowany przez kornika, staramy się ograniczyć jego występowanie poprzez usunięcie chorych drzew i wywiezienie ich z lasu oraz utylizację gałęzi, w których znajdują się owady, zanim te zdążą wylecieć i zaatakować kolejne drzewa. Tylko podjęcie takich natychmiastowych działań ratowniczych umożliwia nam walkę z dalszym rozprzestrzenianiem się tego szkodnika,  ponieważ są to owady, które swój cykl rozwojowy (łącznie z żerowaniem) przeprowadzają w ukryciu – pod korą. Nie ma do nich bezpośredniego dostępu, nie można, więc zastosować środków owadobójczych. Nie stosujemy zabiegów chemicznych, tego typu działania są w tym przypadku bezcelowe. Pozostawienie w lesie zasiedlonych drzew powoduje lawinowe rozmnażanie się owadów, które w sprzyjających warunkach potrafią wyprowadzić trzy pokolenia w ciągu roku. Zaatakowane drzewa są bez szans, można tylko ratować sąsiednie, jeszcze niezaatakowane.

Leśnicy zapewniają, że wszystkie powierzchnie, na których przeprowadzane są działania ratownicze są odnawiane, czyli sadzony jest nowy las.  Zachowanie lasów w dobrej kondycji korzystnie wpływa na klimat, wodę, glebę, równowagę przyrodniczą oraz warunki życia i zdrowia człowieka dzisiaj i w przyszłości.

Warto dodać, że Lasy Państwowe starają się minimalizować skutki niedoboru wody w lesie. Prowadzą m.in. program małej retencji nizinnej, działania prowadzone w jego ramach mają zatrzymać jak najwięcej wody w lesie.

Zmiany klimatu w perspektywie długookresowej zmieniają skład i strukturę lasów. Zauważalne jest wycofywanie się borealnych gatunków lasotwórczych (takich jak sosna, świerk i brzoza) oraz wkraczanie na ich miejsce gatunków adaptujących się do nowych warunków siedliskowych. Już teraz Nadleśnictwo Turek dostosowuje skład gatunkowy do zmieniających się warunków klimatycznych, gdyż sadzimy więcej gatunków liściastych, takich jak dąb bezszypułkowy, klon jawor, klon zwyczajny, lipa i in. liściaste, które są bardziej odporne na ekstremalne warunki atmosferyczne. Natomiast unikamy sadzenia świerka – gatunku nieradzącego sobie z takimi warunkami.

Scenariusz ten nie doprowadzi jednak do spadku powierzchni zalesionej, ani bogactwa gatunkowego lasów. Las pozostanie lasem, może jedynie z innymi gatunkami drzew, grzybów, roślin czy zwierząt.